doc/mn_MN.UTF-8/books/handbook/introduction/chapter.sgml

<!--
     The FreeBSD Mongolian Documentation Project

     Original revision 1.127

     $FreeBSD$
-->

<chapter id="introduction">
  <chapterinfo>
    <authorgroup>
      <author>
        <firstname>Жим</firstname>
	<surname>Мок</surname>
	<contrib>Дахин бүтцийг өөрчилж зохион байгуулсан, зарим хэсгийг дахин бичсэн </contrib>
      </author>
    </authorgroup>
    <authorgroup>
      <author>
	<firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
	<surname>Ганболд</surname>
	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
 	<!-- Nov 2006 -->
      </author>
    </authorgroup>
  </chapterinfo>

  <title>Танилцуулга</title>

  <sect1 id="introduction-synopsis">
    <title>Ерөнхий агуулга</title>

    <para>&os;-г сонирхсон танд баярлалаа!  Дараах бүлэг &os; төслийн түүх, зорилго,
	хөгжүүлэх загвар зэрэг бусад төрөл бүрийн ойлголтуудыг хамарна.</para>

    <para>Энэ бүлгийг уншсаны дараа, та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>

    <itemizedlist>
      <listitem>
	<para>&os; бусад компьютерийн үйлдлийн системүүдтэй ямар хамааралтай талаар.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>&os; төслийн түүх.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>&os; төслийн зорилгууд.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>&os;-ийн нээлттэй-эх хөгжүүлэх загварын үндсүүд.</para>
      </listitem>
      <listitem>
	<para>Мөн мэдээж <quote>&os;</quote> нэр хаанаас гарсан талаар.</para>
      </listitem>
    </itemizedlist>

  </sect1>

  <sect1 id="nutshell">
    <title>&os;-д тавтай морилно уу!</title>
    <indexterm><primary>4.4BSD-Lite</primary></indexterm> 

    <para>&os; нь Интел (x86 болон &itanium;), AMD64, <trademark>Alpha</trademark>, 
	Sun &ultrasparc; компьютеруудад зориулагдсан 4.4BSD-Lite дээр үндэслэсэн үйлдлийн систем
	юм. Мөн өөр бусад архитектур уруу порт хийгдэж байгаа болно. Та мөн
	<link linkend="history">&os;-ийн түүх</link> эсвэл 
	<link linkend="relnotes">одоогийн хувилбар</link>ыг унших боломжтой. Хэрэв та 
	энэ төсөлд (код, тоног төхөөрөмж, сан) хувь нэмэр оруулахыг сонирхож 
	байгаа бол <ulink url="&url.articles.contributing;/index.html">
	&os;-д хувь нэмэр оруулах нь</ulink> нийтлэлийг уншина уу.</para>

    <sect2 id="os-overview">
      <title>&os; юу хийж чадах вэ?</title>

      <para>&os; олон тооны дурдахад буруудахгүй боломжуудтай. Эдгээрийн зарим нь:</para>

      <itemizedlist>
        <indexterm><primary>Илүү өндөр давуу эрх бүхий бодлогоор солигдох боломж бүхий олон бодлогочлол</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para>Компьютерийг их ачаалалтай байсан ч програмууд болон хэрэглэгчдийн хооронд бартаагүй, 
		ижил хуваалцах нөхцлийг бүрдүүлэх, динамик дараалал тохируулалттай, 
		<emphasis>илүү өндөр давуу эрх бүхий бодлогоор солигдох боломж бүхий олон бодлогочлол</emphasis>.</para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Олон-хэрэглэгчийн боломжууд</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><emphasis>Олон-хэрэглэгчийн боломжууд</emphasis> нь олон хүмүүс &os; 
		системийг төрөл бүрийн зүйлд зориулан зэрэгцэн хэрэглэх боломжийг зөвшөөрдөг.
		Энэ нь, жишээ нь, хэвлэгчүүд болон соронзон хальсны хөтлөгчүүд зэрэг системийн захын 
		төхөөрөмжүүд нь систем эсвэл сүлжээн дэх бүх хэрэглэгчдийн дунд зөвөөр хуваалцах 
		ба эх үүсвэр бүр дэх хязгаарууд нь маш чухал системийн эх үүсвэрүүдийг илүү 
		ашиглахаас хамгаалж хэрэглэгчдэд болон бүлэг хэрэглэгчдэд тавигдаж болно гэсэн үг
		юм.</para>
	</listitem>
      
	<indexterm><primary>TCP/IP сүлжээ</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para>SCTP, DHCP, NFS, NIS, PPP, SLIP, IPsec, болон IPv6 зэрэг үйлдвэрлэлийн стандартуудын
		дэмжлэгтэй, хүчирхэг <emphasis>TCP/IP сүлжээ</emphasis>.
		Энэ нь таны &os; машин бусад үйлдлийн системүүдтэй хялбар харилцан 
		ажиллаж чадахаас гадна мөн NFS (файлд алсаас хандах) 
		цахим захидлын үйлчилгээнүүд зэрэг чухал боломжуудыг хангадаг 
		эсвэл Интернэтэд WWW, FTP, чиглүүлэх эсвэл галт ханын (аюулгүй байдал) 
		үйлчилгээнүүдийн хамт та өөрийнхөө байгууллагыг байрлуулах Enterprise 
		сервер шиг ажиллаж чадна гэсэн үг юм.</para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>санах ойн хамгаалалт</primary></indexterm>      
	<listitem>
	  <para><emphasis>Санах ойн хамгаалалт</emphasis> нь програмууд 
		(эсвэл хэрэглэгчид) өөр хоорондоо нөлөөлөхгүй нөхцлийг хангадаг.
		Нэг програм сүйрэхэд бусдад аль ч замаар нөлөөлөхгүй.</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para>&os; нь <emphasis>32-бит</emphasis> үйлдлийн систем 
		(Альфа дээр <emphasis>64-бит</emphasis>, &itanium;, AMD64, болон &ultrasparc;)
		бөгөөд бүр анхнаасаа эхлэн дизайн хийгдсэн юм.</para>
	</listitem>

	<indexterm>
    <primary>X Цонхны Систем</primary>
    <seealso>XFree86</seealso>
  </indexterm>

	<listitem>
	  <para>
		Үйлдвэрлэлийн стандарт болох <emphasis>X Цонхны Систем</emphasis> (X11R7)
		нь ердийн VGA карт ба дэлгэцийн үнэнд хэрэглэгчийн график интерфэйсийг (GUI) 
		хангадаг бөгөөд бүрэн эхийн хамт ирдэг.</para>
	</listitem>

	<indexterm>
	  <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
	  <secondary>Линукс</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
	  <secondary>SCO</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
	  <secondary>SVR4</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
	  <secondary>BSD/OS</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
	  <secondary>NetBSD</secondary>
	</indexterm>
	<listitem>
	  <para>Линукс, SCO, SVR4, BSDI ба NetBSD-д зориулан бүтээгдсэн 
		олон програмуудтай <emphasis>хоёртын нийлэмж</emphasis>.</para>
	</listitem>
	
	<listitem>
	  <para>Олон мянган <emphasis>ажиллахад бэлэн</emphasis> програмууд 
		&os;-ийн <emphasis>портууд</emphasis> болон <emphasis>багцуудын</emphasis>
		цуглуулганд байдаг. Эндээс бүгдийг олж болж байхад яагаад сүлжээнээс хайх
		хэрэгтэй гэж?</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para>Олон мянган нэмэлт болон <emphasis>амархан порт хийх</emphasis>
		боломжтой програмууд Интернэтэд байдаг. &os; нь эх кодын хувьд
		ихэнх олны мэддэг арилжааны &unix; системүүдтэй нийцтэй бөгөөд
		ихэнх програмуудыг хөрвүүлэхэд хэрэв байгаа бол цөөн өөрчлөлтүүдийг 
		шаарддаг.</para>
	</listitem>
      
	<indexterm><primary>виртуал санах ой</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para>Шаардлагаар хуудасладаг (demand paged) <emphasis>виртуал санах ой</emphasis> 
		ба <quote>нийлүүлсэн VM/түр хадгалагч</quote> дизайн нь санах ойн хувьд 
		их хэрэглэдэг програмуудын хүслийг үр ашигтайгаар хангадаг бөгөөд ингэхдээ бусад 
		хэрэглэгчдэд харилцан хариу өгөх боломжийг олгосоор байдаг.</para>
	</listitem>
      
        <indexterm>
	  <primary>Адил Хэмт Олон-Боловсруулалт (SMP)</primary>
	</indexterm>
	<listitem>
	  <para>Олон CPU-тай машинуудад зориулсан <emphasis>SMP</emphasis> 
		дэмжлэг.</para>
	</listitem>

	<indexterm>
	  <primary>хөрвүүлэгчид</primary>
	  <secondary>C</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хөрвүүлэгчид</primary>
	  <secondary>C++</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>хөрвүүлэгчид</primary>
	  <secondary>ФОРТРАН</secondary>
	</indexterm>
	<listitem>
	  <para><emphasis>C</emphasis>,
	    <emphasis>C++</emphasis>, болон <emphasis>ФОРТРАН</emphasis>
		хөгжүүлэх багажуудын бүрэн бүрэлдэхүүн. Нарийн судалгаа болон хөгжүүлэлтэд
		зориулсан олон нэмэлт хэлнүүд бас портууд болон багцуудын цуглуулганд байдаг.</para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>эх код</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para>Бүх системд зориулсан <emphasis>эх код</emphasis> гэдэг нь
		та орчноо хамгийн ихээр хянана гэсэн үг юм. Та жинхэнэ нээлттэй системтэй мөртлөө 
		яагаад үйлдвэрлэгчийн буянд хаалттай шийдэлд цоожтой байх ёстой гэж?</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para>Дэлгэрэнгүй <emphasis>онлайн 
	    баримтжуулалт</emphasis>.</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para><emphasis>гэх мэт өөр илүү олныг дурдаж болно!</emphasis></para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    
      <indexterm><primary>4.4BSD-Lite</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>Компьютерийн Системийн Судалгааны Бүлэг (CSRG)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm><primary>К.И.С. Беркли</primary></indexterm>
      <para>&os; нь Беркли дэх Калифорнийн Их Сургуулийн Компьютерийн Системийн 
	Судалгааны Бүлгээс (CSRG) гаргасан 4.4BSD-Lite хувилбар дээр үндэслэсэн 
	бөгөөд BSD системийн хөгжүүлэлтийн бусдаас ялгаатай уламжлалыг үргэлжлүүлсээр 
	байна. CSRG-ээс гаргасан сайхан ажлаас гадна &os; Төсөл нь жинхэнэ амьдрал 
	дээрх ачааллын үеийн найдвартай болон хамгийн сайн ажиллагааг хангах системийг 
	нарийн тохируулахад олон мянган цагийг зориулжээ. Улам олон арилжааны аваргууд 
	ийм боломжууд, ажиллагаа болон найдвартай байдал бүхий PC үйлдлийн системийг
	гаргах гэж тэмцэж байхад &os; тэдгээрийг <emphasis>одоо</emphasis>
	санал болгож чадна!</para>

      <para>&os;-г ямар хэрэглээнд ашиглах нь зөвхөн таны төсөөллийн хүрээнд байна.
	Програм хангамжийн хөгжүүлэлтээс эхлээд үйлдвэрлэлийн автоматжуулалт, төлвийн
	хяналтаас авахуулаад алсын хиймэл дагуулын антеннуудын азимут засварлалт; 
	хэрэв үүнийг арилжааны &unix; бүтээгдэхүүнээр хийж чадах бол мэдээж та үүнийг
	&os;-ээр ч бас хийж чадна! Мөн &os; дэлхий даяар судалгааны төвүүд болон их 
	сургуулиудад хөгжүүлсэн ихэнхдээ бага эсвэл үнэгүй байдаг олон мянган өндөр чанарын 
	програмуудаас мэдэгдэхүйц үр ашгийг авдаг. Арилжааны програмууд бас байдаг бөгөөд
	өдөр ирэх тусам их хэмжээгээр нэмэгдэж байна.</para>

      <para>&os;-ийн өөрийн эх код ерөнхийдөө байгаа болохоор  
	тусгай програмууд эсвэл төслүүдэд зориулж системийг бараг сонсоогүй хэмжээнд 
	өөрчлөх боломжтой бөгөөд ерөнхийдөө бусад ихэнх том том арилжааны 
	үйлдвэрлэгчдийн үйлдлийн системүүдэд үүнийг хийх боломжгүй байдаг. Энд
	&os;-г ашиглаж байгаа хүмүүсийн хэрэглээний зарим нэг байна:</para>
    
      <itemizedlist>
	<listitem>
	  <para><emphasis>Интернэтийн Үйлчилгээнүүд:</emphasis> &os; дэх хүчирхэг TCP/IP 
		сүлжээ нь төрөл бүрийн Интернэтийн үйлчилгээнүүдэд хамгийн тохирсон тавцан болгодог:</para>

	  <itemizedlist>
	    <indexterm><primary>FTP серверүүд</primary></indexterm>
	    <listitem>
	      <para>FTP серверүүд</para>
	    </listitem>
	  
	    <indexterm><primary>вэб серверүүд</primary></indexterm>
	    <listitem>
	      <para>Дэлхий Даяарх Вэб серверүүд (стандарт эсвэл нууцлаг [SSL])</para>
            </listitem>

            <listitem>
              <para>IPv4 болон IPv6 чиглүүлэлт</para>
	    </listitem>

	    <indexterm><primary>гал хана</primary></indexterm>
	    <indexterm><primary>NAT</primary></indexterm>
	    <listitem>
	      <para>Галт хананууд болон NAT (<quote>IP маскарад хийх</quote>)
	        	гарцууд</para>
	    </listitem>
	  
	    <indexterm>
	      <primary>цахим захидал</primary>
	      <see>захидал</see>
	    </indexterm>
	    <indexterm>
	      <primary>захидал</primary>
	    </indexterm>
	    <listitem>
	      <para>Цахим Захидлын серверүүд</para>
	    </listitem>
	  
	    <indexterm><primary>USENET</primary></indexterm>
	    <listitem>
	      <para>USENET Мэдээнүүд эсвэл Зарлалын Самбарын Системүүд</para>
	    </listitem>
	  
	    <listitem>
	      <para>гэх мэт өөр илүү олныг дурдаж болно...</para>
	    </listitem>
	  </itemizedlist>

	  <para>Та &os;-тэй байхад хямд 386 ангиллын PC-тэй жижгээс хялбархнаар эхлээд 
		таны Enterprise өсөхийн хэрээр RAID хадгалалт бүхий 4 процессортой Xeon 
		хүртэл шинэчилж болно.</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para><emphasis>Боловсрол:</emphasis> Та компьютерийн шинжлэх ухаан эсвэл
		түүнтэй холбоотой инженерчлэлийн салбарын оюунтан уу? Үйлдлийн систем, компьютерийн
		архитектур болон сүлжээний талаар сурахад &os;-ийн далд хангаж өгдөг боломж шиг 
		илүү сайн арга байхгүй. Чөлөөтэй байдаг хэд хэдэн CAD, математикийн болон графикийн 
		дизайн хийх багцууд нь <emphasis>өөр бусад</emphasis> ажлуудыг хийхийн тулд 
		компьютерийг ашигладаг хүмүүст &os;-г илүү их ашигтай болгодог!</para>
	</listitem>
      
	<listitem>
	  <para><emphasis>Судалгаа:</emphasis>  Бүхэл системийн хувьд эх кодтой &os; 
		нь үйлдлийн системүүд болон компьютерийн шижлэх ухааны бусад салбаруудын 
		хувьд судалгааны маш сайн тавцан болдог. &os;-ийн чөлөөтэй байдаг чанар нь 
		алсад байгаа бүлгүүд тусгай лицензийн гэрээ эсвэл нээлттэй форум дээр хэлэлцэж болох 
		хязгааруудад санаа зоволгүйгээр шинэ санаанууд болон хуваалцсан хөгжүүлэлт дээр  
		хамтран ажиллах боломжийг бүрдүүлдэг.</para>
	</listitem>
      
	<indexterm><primary>чиглүүлэгч</primary></indexterm>
	<indexterm><primary>DNS Сервер</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><emphasis>Сүлжээ:</emphasis>  Шинэ чиглүүлэгч? Нэрийн сервер (DNS)? 
		Хүмүүсийг дотоод сүлжээнээс гадуур байлгах  галт хана  хэрэгтэй байна уу? 
		&os; нь ашиглаагүй, буланд хэвтэж байгаа 386 эсвэл 486 PC-г  пакет 
		шүүлт хийх сайжруулсан боломжуудтай өргөтгөсөн чиглүүлэгч болгон хялбархан 
		хувиргаж чадна.</para>
	</listitem>
      
	<indexterm>
	  <primary>X Цонхны Систем</primary>
	  <secondary>XFree86</secondary>
	</indexterm>
	<indexterm>
	  <primary>X Цонхны Систем</primary>
	  <secondary>Хурдасгасан-X</secondary>
	</indexterm>
	<listitem>
	  <para><emphasis>X Цонхны ажлын станц:</emphasis> &os; нь
		чөлөөтэй байдаг X11 серверийг ашиглан хямд X терминалын шийдэлд
		зориулсан сайн сонголт болдог. X терминалаас ялгаатай нь хэрэв хүсвэл олон
		програмуудыг &os; ажиллуулахыг зөвшөөрдөг бөгөөд ингэснээр төв 
		серверийн ачааллыг хөнгөвчилдөг. &os; нь <quote>дискгүй</quote>
		ачаалж чадсанаар ажлын станцуудыг хямд, амархан удирдах боломжтой болгодог.</para>
	</listitem>
      
	<indexterm><primary>GNU Хөрвүүлэгчийн Цуглуулга</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><emphasis>Програм Хангамжийн Хөгжүүлэлт:</emphasis>  Үндсэн 
		&os; систем нь нийтэд алдаршсан GNU C/C++ хөрвүүлэгч болон алдаа ологч зэрэг
		програмчлалын үндсэн хэрэгслүүдтэй ирдэг.</para>
	</listitem>
      </itemizedlist>
    
      <para>&os; нь CD-ROM, DVD, болон нэргүй FTP дээр эх болон хоёртын хэлбэрээр байдаг. 
	&os;-г олж авах талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг <xref linkend="mirrors"> хаягаас
	үзнэ үү.</para>
    </sect2>

    <sect2>
      <title>&os;-г хэн ашигладаг вэ?</title>

      <indexterm>
	<primary>хэрэглэгчид</primary>
	<secondary>&os; ажиллуулдаг том сайтууд</secondary>
      </indexterm>

      <para>&os; нь интернэт дэх зарим нэг хамгийн томоохон вэб хуудсуудыг ажиллуулдаг:</para>

      <itemizedlist>
        <indexterm><primary>Yahoo!</primary></indexterm>
        <listitem>
	  <para><ulink url="http://www.yahoo.com/">Yahoo!</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Yandex/primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.yandex.ru/">Yandex</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Apache</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.apache.org/">Apache</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Blue Mountain Arts</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.bluemountain.com/">Blue Mountain
	    Arts</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Pair Networks</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.pair.com/">Pair
	    Networks</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Sony Japan</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.sony.co.jp/">Sony
	    Japan</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Netcraft</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.netcraft.com/">Netcraft</ulink>
	    </para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Weathernews</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.wni.com/">Weathernews</ulink>
	</para></listitem>

	<indexterm><primary>Supervalu</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink
	    url="http://www.supervalu.com/">Supervalu</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>TELEHOUSE America</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.telehouse.com/">TELEHOUSE
	    America</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>Sophos Anti-Virus</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink url="http://www.sophos.com/">Sophos
	    Anti-Virus</ulink></para>
	</listitem>

	<indexterm><primary>JMA Wired</primary></indexterm>
	<listitem>
	  <para><ulink
	    url="http://www.jmawired.com/">JMA Wired</ulink></para>
	</listitem>
      </itemizedlist>

      <para>гэх мэт өөр илүү олон вэб хуудсуудыг дурдаж болно.</para>
    </sect2>

  </sect1>
  
  <sect1 id="history">
    <title>&os; Төслийн тухай</title>

    <para>Дараах хэсэг төслийн товч түүх, төслийн зорилгууд,болон төслийн 
	хөгжүүлэлтийн загвар зэрэг төслийн тухай зарим нэг мэдээллийг өгнө.</para>

    <sect2 id="intro-history">
      <sect2info role="firstperson">
	<authorgroup>
	  <author>
	    <firstname>Жордан</firstname>
	    <surname>Хаббард</surname>
	    <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	  </author>
	</authorgroup>
      </sect2info>

      <title>&os;-ийн товч түүх</title>

      <indexterm><primary>386BSD Залруулах багц</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Хаббард, Жордан</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Вилльямс, Нэйт</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Граймс, Род</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>FreeBSD Төсөл</primary>
        <secondary>түүх</secondary>
      </indexterm>
      <para>&os; төслийн үүсэл 1993 оны эхэн хэсэгт үүдэлтэй бөгөөд залруулах багцын 
	сүүлийн 3 зохицуулагчид болох Нэйт Вилльямс, Род Граймс болон миний биеийн хамтран 
	гаргасан <quote>Албан ёсны бус 386BSD Залруулах багц</quote>аас 
	хэсэгчилэн хөгжсөн юм.</para>
    
      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <para>Бидний анхны зорилго хэд хэдэн асуудлуудыг шийдэхийн тулд 386BSD-ийн дундын 
	хормын хувилбарыг гаргаж авах явдал байсан бөгөөд залруулах багцын механизм үүнийг шийдэж 
	чаддаггүй байлаа. Та нарын зарим нэг нь төслийн ажлын анхны нэр тэр явдалтай холбоотой 
	<quote>386BSD 0.5</quote> эсвэл  <quote>386BSD Дундын</quote> гэж байсныг 
	санаж магадгүй юм.</para>
    
      <indexterm><primary>Жолиц, Билл</primary></indexterm>
      <para>386BSD нь бараг жил орчмын үл ойшоолтоос болж ихээхэн зовж байсан тэр үед хүрсэн  
	Билл Жолицийн үйлдлийн систем байсан юм. Залруулалтын багц нь өдөр өнгөрөх бүр 
	улам эвгүйгээр томорч байсан бөгөөд бид ямар нэг юм хийх ёстойг 100 хувь зөвшөөрч 
	Биллд туслахаар шийдэж энэхүү дундын <quote>цэвэрлэсэн</quote> хормын хувилбарыг 
	гаргасан юм. Тэдгээр төлөвлөгөөнүүд нь Билл Жолицийг юу хийгдэж болохыг тодорхой 
	харуулахын оронд  ямар ч зүйлгүйгээр төслийн өөрийн санкцаас гэнэт татгалзах шийдвэрт 
	хүргэж бүдүүлэг зогсоолтод хүргэсэн юм.</para>

      <indexterm><primary>Грийнмэн, Дэйвид</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Волнат Крийк CDROM</primary></indexterm>
      <para>Биллийн дэмжлэггүй ч гэсэн зорилго маань харамсахааргүй хэвээрээ үлдэхийг 
	бид нэг их удалгүй шийдсэн бөгөөд Дэйвид Грийнмэний бодож олсноор 
	<quote>&os;</quote> нэрийг авсан юм. Бидний эхний зорилгууд 
	системийн одоогийн хэрэглэгчидтэй зөвлөлдсөний дараа тодорхойлогдсон бөгөөд 
	төсөл эхэлсэн нь тодорхой болсны дараа бүр магадгүй амьдрал дээр биеллээ олохын 
	тулд би Интернэт уруу хялбар хандах боломжгүй олон золгүйчүүдэд зориулж 
	&os;-ийн түгээлтийн сувгуудыг сайжруулах зорилготойгоор Волнат Крийк 
	CDROM-той холбоо тогтоосон юм.
	Волнат Крийк CDROM нь &os;-г CD дээр түгээх санааг дэмжээд зогсоогүй 
	ажиллах машин бас хурдан Интернэтийн холболтыг төсөлд зориулан хангасан юм.
	Волнат Крийк CDROM-ийн  тэр үед тэр чигээрээ үл мэдэгдэх төсөлд бараг л 
	урьдчилан тооцох аргагүй өгсөн итгэлгүйгээр &os; одоогийн хүрсэн шиг ийм 
	хол түвшинд, ийм хурдан хүрэхгүй байсан биз ээ.</para>

      <indexterm><primary>4.3BSD-Lite</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Net/2</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>К.И.С. Беркли</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Чөлөөт Програм Хангамжийн Сан</primary></indexterm>
      <para>Анхны CD-ROM (ерөнхийдөө сүлжээнд өргөнөөр)  түгээлт 1993 оны 12 сард гаргасан 
	&os;&nbsp;1.0 байлаа. Энэ нь Берклигийн К.И.С-ийн 4.3BSD-Lite 
	(<quote>Net/2</quote>) соронзон хальс дээр тулгуурласан, бас 386BSD болон Чөлөөт Програм 
	Хангамжийн Сангаас хангасан олон хэсгүүдээс тогтсон байсан билээ.Энэ бол эхний удаад нэлээн 
	боломжийн амжилт байсан бөгөөд дараа нь бид маш өндөр амжилт олсон &os; 1.1 
	хувилбарыг 1994 оны 5 сард гаргасан юм.</para>

      <indexterm><primary>Новэлл</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>К.И.С. Беркли</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Net/2</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>AT&amp;T</primary></indexterm>
      <para>Энэ үед  урт удаан үргэлжилсэн Берклигийн Net/2 соронкон хальны хууль эрх зүйн статустай 
	холбоотой Новэлл ба Берклигийн К.И.С нарын хоорондох зарга шийдэгдэж гэнэтийн хар 
	үүлс бий болсон юм. Тэр тохиролцооны нөхцөл нь <quote>саад болсон</quote> код ба 
	Новэллийн урьд нь AT&amp;T-ээс авсан өмч болох Net/2-ийн ихэнх хэсэг дээр хийсэн 
	Берклигийн К.И.С-ийн буулт байлаа. Хариуд нь Новэллийн <quote>адислал</quote> 
	4.4BSD-Lite хувилбар байсан бөгөөд энэ нь гарсныхаа дараа  саадгүйгээр тунхаглагдаж 
	түүн уруу Net/2-ийн бүх  хэрэглэгчид маш хүчтэйгээр шилжихийг дэмжих явдал байлаа. 
	Үүнд &os; бас орсон бөгөөд төсөлд 1994 оны 7 сараас хүртэл хугацаа өгч өөрийн 
	Net/2 дээр тулгуурласан бүтээгдэхүүнээ гаргахыг хориглосон юм. Тэр гэрээний хүрээнд 
	эцсийн хугацаанаас өмнө төсөлд сүүлийн нэг хувилбар гаргахыг зөвшөөрсөн бөгөөд тэр 
	хувилбар нь &os;&nbsp;1.1.5.1 байлаа.</para>

      <para>Дараа нь &os; бараг тэр чигээрээ шинэ, бүрэн биш 4.4BSD-Lite-ийн хэсгээс 
	өөрийгээ дахин бүтээх хүнд бэрх бодлогыг тогтоосон юм. <quote>Lite</quote> 
	хувилбарууд нь зарим талаараа хөнгөн байсан, учир нь ачаалагдаж ажиллах системийг 
	бүтээхэд шаардлагатай кодын ихээхэн хэсгийг Берклигийн CSRG арилгасан 
	(төрөл бүрийн хууль эрх зүйн шаардлагаар) бөгөөд 4.4-ийн Интелийн хэсэг бас нэлээн 
	бүрэн биш байлаа. Энэ шилжилтийг хийсээр төсөл 1994 оны 11 сар хүргэсэн бөгөөд 
	тэр үед сүлжээ болон CD-ROM (12 сарын сүүлээр) дээр &os;&nbsp;2.0-ийг гаргасан 
	байна. Хэдийгээр гадуураа бага зэрэг түүхий байсан боловч энэ хувилбар нь ихээхэн амжилттай 
	болсон бөгөөд удалгүй илүү хүчирхэг, амархан суулгадаг &os;&nbsp;2.0.5 хувилбарыг 
	1995 оны 6 сард гаргасан билээ.</para>

      <para>1996 оны 8 сард &os;&nbsp;2.1.5-ыг бид гаргасан бөгөөд энэ нь ISP болон 
	арилжааны хүрээнийхэнд нэлээн алдаршсан ба 2.1-STABLE салбарын бас нэг өөр хувилбар 
	сайшаагдсан билээ. Энэ нь 1997 оны 2 сард гарсан &os;&nbsp;2.1.7.1 бөгөөд 2.1-STABLE 
	-ийн зонхилох хөгжүүлэлтийн төгсгөл болсон юм. Одоо үйл ажиллагааг хангах горимд 
	зөвхөн аюулгүй байдлын өргөжүүлэлт болон бусад ноцтой алдааны засварлалтууд энэ салбарын 
	(RELENG_2_1_0) хувьд хийгдэх болно.</para>

      <para>&os;&nbsp;2.2 нь хөгжүүлэлтийн гол салбараас (<quote>-CURRENT</quote>) 
	1996 оны 11 сард RELENG_2_2 салбар болон салбарлан гарсан бөгөөд анхны 
	бүрэн хувилбар (2.2.1) 1997 оны 4 сард гарсан юм. 2.2 салбарын дараагийн 
	хувилбарууд 97 оны зун болон намар гарцгаасан бөгөөд тэдгээрийн сүүлийнх (2.2.8) 
	1998 оны 11 сард гарчээ. Анхны албан ёсны 3.0 хувилбар 1998 оны 10 сард 
	гарсан бөгөөд 2.2 салбарын хувьд төгсгөл болох эхлэлийг тавьсан юм.</para>

      <para>1999 оны 1 сарын 20-нд мод дахин салбарласан бөгөөд 4.0-CURRENT болон 
	3.X-STABLE салбарууд гарахад хүргэжээ. 3.X-STABLE-ээс 3.1 1999 оны 2 сарын 
	15-нд гарсан, 3.2 1999 оны 5 сарын 15-нд, 3.3 1999 оны 9 сарын 16-нд, 3.4 
	1999 оны 12 сарын 20-нд, тэгээд 3.5 2000 оны 6 сарын 24-нд гарсан бөгөөд 
	хэдхэн хоногийн дараагаар  Kerberos-т сүүлийн минутын аюулгүй байдлын засваруудыг 
	оруулсан багахан хувилбар шинэчлэл 3.5.1-ийг гарахад хүргэсэн юм. Энэ нь 3.X салбар 
	дахь сүүлийн хувилбар юм.</para>

      <para>2000 оны 3 сарын 13-нд нэг салбар гарсан нь 4.X-STABLE салбар бий болсон 
	явдал юм. Үүнээс хэд хэдэн хувилбарууд гарсан: 4.0-RELEASE 2000 оны 3 сард 
	танилцуулагдсан бөгөөд сүүлийн 4.11-RELEASE 2005 оны 1 сард гарсан юм.</para>

      <para>Удаан хүсэн хүлээсэн 5.0-RELEASE 2003 оны 1 сарын 19-нд зарлагдсан. Ойролцоогоор 
	3 жилийн ажлыг шингээсэн энэ хувилбар нь &os;-г өргөжүүлсэн олон процессор,  
	програмын урсгал дэмжлэгийн замд гаргаж &ultrasparc; ба <literal>ia64</literal> 
	тавцангуудад зориулсан дэмжлэгийг танилцуулсан билээ. Энэ хувилбарын дараагаа 2003 оны 
	6 сард 5.1 хувилбар гарсан. -CURRENT салбарын сүүлийн 5.X хувилбар 2004 оны 2 сард 
	танилцуулагдсан 5.2.1-RELEASE байв.</para>

      <para>RELENG_5 салбар 2004 оны 8 сард үүссэн бөгөөд дараагаар нь 
	5-STABLE салбар хувилбаруулын эхлэлийг тэмдэглэсэн 5.3-RELEASE гарсан юм.
	Хамгийн сүүлийн 5.5-RELEASE 2006 оны 5 сард гарсан.
	RELENG_5 салбараас дахиж нэмэлт хувилбарууд гарахгүй.</para>

      <para>2005 оны 7 сард энэ удаа RELENG_6-д зориулж мод дахин салбарлажээ.
	6.X салбарын анхны хувилбар болох 6.0-RELEASE 2005 оны 11 сард гарчээ.
	Хамгийн сүүлийн &rel2.current;-RELEASE &rel2.current.date; гарсан.
	RELENG_6 салбарын нэмэлт хувилбарууд гарах болно.</para>

      <para>RELENG_7 салбар 2007 оны 10 сард үүссэн. Энэ салбарын 
	хамгийн сүүлийн хувилбар нь &rel.current.date; гарсан 
	&rel.current;-RELEASE юм. RELENG_7 салбарын нэмэлт хувилбарууд 
	гарах болно.</para>

      <para>Одоогоор урт хугацааны хөгжүүлэлтийн төслүүд 8.X-CURRENT (транк) салбарт 
	үргэлжлэх бөгөөд ажил урагшлах бүр CD-ROM дээрх (мэдээж сүлжээнд бас) 8.X-ийн 
	SNAPshot хувилбарууд 
	<ulink url="ftp://current.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/snapshots/">
	Хормын агшны сервэр</ulink>ээс үргэлжлэн гарсаар байх болно.</para>
    </sect2>
      
    <sect2 id="goals">
      <sect2info>
        <authorgroup>
          <author>
	    <firstname>Жордан</firstname>
	    <surname>Хаббард</surname>
	    <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	  </author>
        </authorgroup>
      </sect2info>

      <title>&os; Төслийн Зорилгууд</title>
    
      <indexterm>
        <primary>FreeBSD Төсөл</primary>
        <secondary>зорилгууд</secondary>
      </indexterm>
      <para>&os; Төслийн зорилгууд нь ямар нэг хязгаарлалтгүйгээр дурын зорилгоор ашиглаж 
	болох програм хангамжийг хангах явдал юм. Бидний олонхи нь кодонд (болон төсөлд) 
	чухал хөрөнгө оруулалт хийцгээсэн бөгөөд одоо болон ирээдүйд багахан санхүүгийн нөхөн 
	олговроос мэдээж татгалзахгүй, гэхдээ бид мэдээж үүнийг шаардахаар бэлтгэгдээгүй юм.
	Бидний анхны бөгөөд нэн тэргүүний <quote>даалгавар</quote> бол ирсэн дурын болон 
	бүгдэд аль ч зорилгоор ашиглагдаж болох кодоор хангах бөгөөд код нь аль болох өргөн 
	хэрэглэгдэж, аль болох өргөн үр ашгийг өгөх явдал юм. Энэ нь Чөлөөт Програм 
	Хангамжийн хамгийн үндсэн зорилгуудын нэг бөгөөд бид үүнийг санаачлагатайгаар 
	дэмжих ёстой гэдэгт би итгэж байна.</para>

      <indexterm>
        <primary>GNU General Public License (GPL)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm>
        <primary>GNU Lesser General Public License (LGPL)</primary>
      </indexterm>
      <indexterm><primary>BSD Зохиогчийн Эрх</primary></indexterm>
      <para>Бидний эх модонд байгаа GNU General Public License (GPL) эсвэл
	Library General Public License (LGPL) хүрээнд байдаг код  нь арай илүү 
	хязгаарлалттай бөгөөд ядаж л эсрэгээрээ байх биш харин ч хүчилсэн хандлагын талд байдаг. 
	GPL програм хангамжийг арилжааны зорилгоор ашиглахад гарах нэмэлт төвөгтэй асуудлуудаас 
	болоод бид ингэж хийхэд боломжийн сонголт байгаа нөхцөлд арай зөөлөн BSD Зохиогчийн 
	Эрхийн доор програм хангамжийг ирүүлэхийг илүүд үздэг.</para>
    </sect2>
  
    <sect2 id="development">
      <sect2info>
        <authorgroup>
          <author>
	    <firstname>Сатоши</firstname>
	    <surname>Асами</surname>
	    <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
	  </author>
        </authorgroup>
      </sect2info>

      <title>&os; Хөгжүүлэх Загвар</title>
    
      <indexterm>
        <primary>FreeBSD Төсөл</primary>
        <secondary>хөгжүүлэх загвар</secondary>
      </indexterm>
      <para>&os;-ийн хөгжүүлэлт нь бидний <ulink
	url="&url.articles.contributors;/article.html">хувь нэмэр 
	оруулагчдын жагсаалт</ulink>аас харахад дэлхий даяар хэдэн зуун хүмүүсийн оруулсан 
	хувь нэмэр дээр бүтээгдсэн, их нээлттэй, уян хатан процесс юм.
	&os;-ийн хөгжүүлэлтийн дэд бүтэц нь эдгээр хэдэн зуун хөгжүүлэгчдийг 
	Интернэтээр хамтран ажиллах боломжийг нээж өгдөг.
	Бид шинэ хөгжүүлэгчид, болон санаануудыг тогтмол хайж байдаг бөгөөд 
	төсөлтэй илүү ойртохыг сонирхсон хэн ч гэсэн &a.hackers; хаягаар бидэнд 
	хандаарай. Мөн бусад &os; хэрэглэгчдэд гол гол ажлуудын талаар мэдээлэх 
	&a.announce; бас байгаа болно.</para>

      <para>Чөлөөтэй болон нягт хамтын ажиллагаан доор ажилладгаас үл хамааран &os; 
	төсөл болон түүний хөгжүүлэлтийн процессийн талаар ашигтай зүйлсийн талаар мэдэхийг 
	хүсвэл:</para>

      <variablelist>
	<varlistentry>
	  <term>SVN ба CVS репозитор<anchor
	    id="development-cvs-repository"></term>

	  <indexterm>
      <primary>CVS</primary>
      <secondary>репозитор</secondary>
    </indexterm>
	  <indexterm>
	    <primary>Зэрэгцээ Хувилбаруудын Систем</primary>
      <see>CVS</see>
	  </indexterm>
          <indexterm>
            <primary>SVN</primary>
	    <secondary>репозитор</secondary>
          </indexterm>
          <indexterm>
            <primary>Subversion</primary>
            <see>SVN</see>
          </indexterm>
	  <listitem>
	    <para>&os;-ийн гол эх мод нь &os;-тэй цуг багцалсан чөлөөтэй байдаг 
		эх кодыг хянах багаж болох 
		<ulink url="http://ximbiot.com/cvs/wiki/">CVS</ulink>-ээр 
	      	(Зэрэгцээ Хувилбаруудын Систем) хэдэн жилийн турш тэтгэгдэж байсан.
		2008 оны 6 сард Төсөл <ulink
                url="http://subversion.tigris.org">SVN</ulink> (Subversion) рүү 
		шилжин хэрэглэхээр болсон. Эх модны хурдацтай өсөлт болон хадгалаастай 
		байсан түүхийн хуудаснуудын хэмжээнээс болоод <application>CVS</application>-ийн 
		техникийн хязгаарлалтууд илэрхий болж энэ шилжилтийг зайлшгүй хэрэгцээтэй 
		гэж үзсэн юм. Одоо үндсэн репозитор <application>SVN</application>-г 
		ашигладаг бөгөөд хуучин <application>CVS</application> дэд бүтцээс хамаардаг 
		<application>CVSup</application> болон
                <application>csup</application> зэрэг хэрэглэгчийн талын 
		хэрэгслүүд хэвийн ажилласан хэвээр байгаа болно. Энэ зорилгоор 
		<application>SVN</application> репозитор дахь өөрчлөлтүүд нь 
                <application>CVS</application> рүү эргээд хөрвүүлэгддэг.
                Одоогоор зөвхөн төв эх мод <application>SVN</application>-ээр 
		хянагддаг. Бичиг баримт, Дэлхий Даяарх Вэб болон портын репозиторууд 
		<application>CVS</application>-ийг ашигласан хэвээр байгаа болно.Үндсэн 
		<ulink url="http://www.FreeBSD.org/cgi/cvsweb.cgi">
	      	репозитор</ulink> АНУ-ийн Калифорнийн Санта Клара дахь машин дээр 
		байрладаг бөгөөд тэндээс дэлхий даяар байрласан хэд хэдэн толин тусгалын 
		машинууд уруу хувилагддаг. <link
	      	linkend="current">-CURRENT</link> болон <link
	      	linkend="stable">-STABLE</link> модуудыг агуулсан <application>SVN</application> мод 
		таны өөрийн машин дээр ч гэсэн амархан хувилагдах боломжтой.
		Үүнийг хэрхэн хийх талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
		<link linkend="synching">Өөрийн эх модоо хамгийн сүүлийн түвшинд 
		аваачих</link> хэсэг уруу хандаж үзээрэй.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      
	<varlistentry>
	  <term>Итгэмжлэн оруулагчдын жагсаалт<anchor
	    id="development-committers"></term>
	      
	  <indexterm><primary>итгэмжлэн оруулагчид</primary></indexterm>
	  <listitem>
	    <para><firstterm>Итгэмжлэн оруулагчид</firstterm> нь CVS мод уруу 
		<emphasis>бичих</emphasis> эрхтэй бөгөөд &os;-ийн эхэд 
		өөрчлөлтүүд хийх зөвшөөрөлтэй хүмүүс юм (<quote>итгэмжлэн оруулагч</quote> гэсэн 
		ойлголт нь  CVS репозитор уруу шинэ өөрчлөлтүүдийг хийдэг &man.cvs.1;-ийн 
		<command>commit</command> тушаалаас гаралтай).

		Итгэмжлэн оруулагчдад илгээсэн зүйлээ хянуулахаар өгөх хамгийн шилдэг арга нь 
		&man.send-pr.1; тушаал юм. Хэрэв ямар нэг зүйл систем дээр гацвал 
		&a.committers; уруу та цахим захидал бас илгээн холбогдож болно.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      
	<varlistentry>
	  <term>&os;-ийн гол баг<anchor id="development-core"></term>

	  <indexterm><primary>гол баг</primary></indexterm>
	  <listitem>
	    <para>&os;-г компани гэж бодох юм бол <firstterm>&os;-ийн гол баг</firstterm> 
		нь захирлуудын зөвлөлтэй ижил утгатай юм. Гол багийн үндсэн үүрэг нь 
		төсөл бүхэлдээ сайн байж, түүнийг зөв чиглэлээр явуулахыг хянаж байх явдал юм.
		Өөрийгөө бүрэн дайчилсан, хариуцлагатай хөгжүүлэгчдийг итгэмжлэн оруулагчдын 
		бүлэгт урих нь гол багийн үүргүүдийн нэг бөгөөд зарим гишүүд шилжихэд гол багийн 
		шинэ гишүүдийг шинээр авах нь бас нэг үүрэг нь юм.
		Одоогийн гол баг нь нэр дэвшигч итгэмжлэн оруулагчдаас 2008 оны 7 сард сонгогдсон. 
		Сонгууль 2 жилд нэг удаа явагддаг.</para>

	    <para>Гол багийн зарим гишүүд тусгай хариуцлагатай бөгөөд системийн ихээхэн хэсэг  
		сурталчилсан хэмжээгээрээ ажиллаж байхыг хянаж бие сэтгэлээ зориулж байдаг.
		&os; хөгжүүлэгчдийн жагсаалт болон тэдний аль хэсэгт хариуцлагатайг 
		<ulink url="&url.articles.contributors;/article.html">Хувь 
		нэмэр оруулагчдын жагсаалт</ulink>аас үзнэ үү.</para>

	    <note>
	      <para>Гол багийн ихэнх гишүүд &os;-ийн хөгжүүлэлтэд сайн дураар оролцдог бөгөөд 
		төслөөс санхүүгийн хувьд ашиг олдоггүй болохоор <quote>commitment</quote> 
		гэдэг нь <quote>баталгаатай дэмжлэг</quote> гэсэн үг гэж ойлгож болохгүй юм.
		Дээрх <quote>захирлуудын зөвлөл</quote> гэсэн аналог нь тийм ч зөв биш бөгөөд 
		эдгээр хүмүүс нь &os;-ийн тусын тулд өөрсдийнхөө илүү шийдлийн эсрэг амьдралаа 
		орхисон хүмүүс гэвэл магадгүй илүү тохирох биз ээ!</para>
	    </note>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      
	<varlistentry>
	  <term>Гаднын хувь нэмэр оруулагчид</term>

	  <indexterm><primary>хувь нэмэр оруулагчид</primary></indexterm>
	  <listitem>
	    <para>Эцэст нь, гэхдээ мэдээж хамгийн сүүлийнх биш, хамгийн том бүлэг 
		хөгжүүлэгчид нь санал сэтгэгдэл болон алдааны засваруудыг бидэнд 
		бараг л тогтмол илгээдэг хэрэглэгчид юм. &os;-ийн илүү 
		төвлөрсөн бус хөгжүүлэлттэй холбоотой байх үндсэн арга нь 
		тийм зүйлсийн талаар хэлэлцдэг &a.hackers;-д бүртгүүлэх явдал юм.
		&os;-ийн төрөл бүрийн захидлын жагсаалтын талаар дэлгэрэнгүйг 
		<xref linkend="eresources">-ээс үзнэ үү.</para>
	  
	    <para><citetitle><ulink
	      url="&url.articles.contributors;/article.html">&os;-ийн 
		Хувь нэмэр оруулагчдын Жагсаалт</ulink></citetitle> нь урт бөгөөд 
		өсөн нэмэгдэж байгаагийн нэг, тийм болохоор яагаад өнөөдөр &os;-д 
		хувь нэмэр оруулж энэ жагсаалтад нэгдэж болохгүй гэж?</para>

	    <para>Код ирүүлэх нь төсөлд хувь нэмэр оруулах ганц арга биш юм; 
		Хийх шаардлагатай байгаа зүйлсүүдийн бүрэн жагсаалтын талаар 
		<ulink url="&url.base;/index.html">&os; Төслийн вэб хуудсын 
		хаяг</ulink>т хандаж үзнэ үү.</para>
	  </listitem>
	</varlistentry>
      </variablelist>
    
      <para>Дүгнэж хэлэхэд бидний хөгжүүлэлтийн загвар нь нэг нь нөгөөдөө багтсан, чөлөөтэй 
	тойргууд маягаар зохион байгуулагдсан загвар юм. Төвлөрсөн загвар нь ирээдүйтэй хувь 
	нэмэр оруулагчдыг цааш түлхэлгүйгээр нэг төвийн кодын суурийг хялбар хянах  боломжийг 
	олгож &os;-ийн <emphasis>хэрэглэгчдэд</emphasis> эвтэй байхаар зориулагдан  
	дизайн хийгдсэн юм. Бидний хүсэл бол хэрэглэгчид амархан суулгаж ашиглаж болдог 
	ихээхэн хэмжээний уялдаа холбоотой <link linkend="ports">хэрэглээний програмууд</link>тай 
	тогтвортой үйлдлийн системийг бий болгох явдал юм &mdash; энэнд хүрэхэд энэ загвар нь 
	маш сайн тохирон ажиллаж байна.</para>
    
      <para>Төслийн амжилттай байсаар байгаад хүргэж байгаа одоогийн хүмүүсийн адил бие 
	сэтгэлийнхээ зарим ч гэсэн хэсгийг зориулахыг &os; хөгжүүлэгч болон бидэнтэй нэгдэж 
	байгаа хүмүүсээс хүсэж байгаа бидний цорын ганц хүсэлт юм!</para>
    </sect2>

    <sect2 id="relnotes">
      <title>Одоогийн &os; хувилбарууд</title>

      <indexterm><primary>NetBSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>OpenBSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>386BSD</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>Чөлөөт Програм Хангамжийн Сан</primary></indexterm>
      <indexterm><primary>К.И.С. Беркли</primary></indexterm>
      <indexterm>
        <primary>Компьютерийн Системийн Судалгааны Бүлэг (CSRG)</primary>
      </indexterm>
      <para>&os; нь чөлөөтэй байдаг, Интел &i386;, &i486;, &pentium;,
        &pentium;&nbsp;Pro,
        &celeron;,
        &pentium;&nbsp;II,
        &pentium;&nbsp;III,
        &pentium;&nbsp;4 (эсвэл нийцтэй),
        &xeon;, DEC <trademark>Alpha</trademark>
        	болон  Sun &ultrasparc;-д зориулагдсан бүрэн эх 4.4BSD-Lite дээр тулгуурласан 
	хувилбар юм. Энэ нь үндсэндээ NetBSD, OpenBSD, 386BSD, болон Чөлөөт Програм 
	Хангамжийн Сангийн зарим өргөжүүлэлт хийгдсэн Берклигийн К.И.С.-ийн CSRG бүлгээс 
	гаргасан програм хангамжууд дээр үндэслэсэн.</para>

      <para>1994 оны сүүлд гарсан &os;&nbsp;2.0 хувилбараас хойш &os;-ийн хурдан 
	ажиллагаа, боломжууд болон тогтвортой байдал мэдэгдэхүйц сайжирсан. 
	<!-- XXX is the rest of this paragraph still true ? -->
	Хамгийн том өөрчлөлт нь нийлсэн VM/файл буферийн кэш бүхий засварласан виртуал санах ойн систем 
	бөгөөд энэ нь ажиллагааг хурдасгаад зогсохгүй &os;-ийн санах ойн мөрийг багасгаж 
	5&nbsp;MB тохиргоог илүү боломжийн хамгийн бага хэмжээнд хүргэсэн. Бусад 
	өргөтгөлүүдийг дурдвал гүйцэд NIS клиент ба серверийн дэмжлэг, шилжилтийн TCP дэмжлэг, 
	шаардлагаар залгах PPP, цогц DHCP дэмжлэг, сайжруулсан SCSI дэд систем, ISDN 
	дэмжлэг, ATM-ийн дэмжлэг, FDDI, Хурдан болон Гигабит Ethernet (1000&nbsp;Mbit) 
	картууд, сүүлийн үеийн Адаптек хянагчууд болон олон мянган алдаануудын засварууд зэрэг юм.</para>

      <para>Үндсэн түгээлтүүдээс гадна &os; нь мянга мянган байнга хайгддаг програмуудтай 
	хөрвүүлсэн програм хангамжийн цуглуулгатай байдаг. Энэ авлагыг хэвлэж байх үед 
	&os.numports; гаруй портууд байсан! Портуудын жагсаалтад http (WWW) серверүүдээс 
	тоглоомууд, хэлнүүд, засварлагчид, зэрэг бараг л бүх төрлийн програмууд байдаг.
	Портуудын Цуглуулга бүхэлдээ ойролцоогоор &ports.size; хэмжээний хадгалалт шаарддаг 
	бөгөөд бүх портууд өөрсдийн жинхэнэ эхийн хувьд <quote>дельта</quote> болж илэрхийлэгддэг.
	Энэ нь бидэнд портуудыг шинэчлэхэд хялбар болгож хуучин 1.0 Портуудын Цуглуулгын шаарддаг 
	байсан дискний зайн шаардлагыг ихээхэн багасгаж өгдөг. Портыг хөрвүүлэхийн тулд та 
	суулгахыг хүсэж байгаа програмын сан уруу шилжиж <command>make install</command> 
	хэмээн бичихэд систем цааш үлдсэнийг хийх болно. Таны бүтээх порт болгоны жинхэнэ эх бүрэн 
	түгээлт динамикаар CD-ROM эсвэл локал FTP хаягаас татагдах бөгөөд танд зөвхөн хүссэн портоо 
	бүтээх хангалттай дискний зай л шаардлагатай. Порт бүр урьдчилан хөрвүүлсэн <quote>багц</quote> 
	хэлбэрээр бас байх бөгөөд өөрийн портыг эхээс хөрвүүлэх хүсэлгүй хүмүүс хялбар тушаалаар 
	(<command>pkg_add</command>) ийм портыг суулгаж болдог. Багцууд болон портуудын 
	талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг <xref linkend="ports"> хаягаар олж болно.</para>

      <para>Танд &os; суулгаж ашиглах явцад маш их тус болохуйц хэд хэдэн баримтуудыг 
	хамгийн сүүлийн үеийн дурын &os; машин дээр 
	<filename>/usr/share/doc</filename> 
	сангаас бас олох боломжтой юм. Локалаар суусан гарын авлагуудыг та HTML боломжтой 
	хөтчүүдийг ашиглан дараах хаягаас үзэж болно:</para>

      <variablelist>
        <varlistentry>
	  <term>FreeBSD Гарын авлага</term>

	  <listitem>
	    <para><ulink type="html"
	      url="file://localhost/usr/share/doc/handbook/index.html"><filename>/usr/share/doc/handbook/index.html</filename></ulink></para>
	  </listitem>
        </varlistentry>
      
        <varlistentry>
	  <term>FreeBSD-ийн БХА (байнга хариулагддаг асуултууд FAQ)</term>

	  <listitem>
	    <para><ulink type="html"
	      url="file://localhost/usr/share/doc/faq/index.html"><filename>/usr/share/doc/faq/index.html</filename></ulink></para>
	  </listitem>
        </varlistentry>
      </variablelist>
    
      <para>Мөн та мастер (болон бусдаас их шинэчлэгддэг) хуулбаруудыг 
	<ulink url="http://www.FreeBSD.org/"></ulink> хаягаас үзэж болно.</para>
    </sect2>
  </sect1>
</chapter>

<!-- 
     Local Variables:
     mode: sgml
     sgml-declaration: "../chapter.decl"
     sgml-indent-data: t
     sgml-omittag: nil
     sgml-always-quote-attributes: t
     sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
     End:
-->